Usmonov Sodiq – Jizzax Davlat Pedagogika Universiteti dotsenti.
Shakarboyeva Shaxnoza – Umumiy psixologiya kafedrasi o’qituvchisi.
Boqiyev Ramazon – JDPU 2 – kurs TMB magistranti.
Annotatsiya: Professional ta’lim muassasalari uchun innovatsion ta’lim xizmatlarini tashkil etishda axborot texnalogiyalarining ahamiyati bugungi kunda judayam ahamiyatga molik bo’lib turganiga hammamiz guvohmiz. Yurtimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida professional ta’lim muassasalari tizimi, ilm-fanning samaradorligini kuchaytirish, ilmiy-texnika taraqqiyoti boshqaruvini yanada erkinlashtirish, ilmiy tadqiqotlar, texnologik va konstruktorlik ishlanmalarining darajasi, sifati va dolzarbligini oshirish, davr talabi nuqtayi nazaridan kelib chiqib yangicha talqindagi innovatsion g’oyalar va texnologiyalarni ishlab chiqish, uni amaliyotga qo’llash jarayonlariga keng e’tibor berish kundalik turmushimizning ajralmas bir qismi bo’lish kerak .
Annotatsion: We are all witnesses that the importance of information technologies in the organization of innovative educational services for professional educational institutions is very important today. In the socio-economic development of our country, the system of professional educational institutions, strengthening the efficiency of science, further liberalizing the management of scientific and technical development, increasing the level, quality and relevance of scientific research, technological and design developments, innovative new interpretation from the point of view of the demand of the time Paying attention to the processes of developing ideas and technologies and putting them into practice should be an integral part of our daily life.
Аннотатция: Мы все свидетели того, что значение информационных технологий в организации инновационных образовательных услуг для профессиональных образовательных учреждений сегодня очень важно. В социально-экономическом развитии нашей страны система профессиональных образовательных учреждений, усиление эффективности науки, дальнейшая либерализация управления научно-техническим развитием, повышение уровня, качества и актуальности научных исследований, технологических и конструкторских разработок, инновационных новая интерпретация с точки зрения требований времени Внимание к процессам разработки идей и технологий и воплощения их в жизнь должно стать неотъемлемой частью нашей повседневной жизни.
Kalit so’z: Innovatsion ta’lim xizmatlari, axborot xizmati, professional ta’lim, fan va texnalogiya, tizimli fikrlash, konstruktorlik, innovatsion g’oyalar va texnika.
Ключевые слова: Инновационные образовательные услуги, информационная службаб, профессиональный обучения, наука и техника, системное мышление, дизайн, инновационные идеи и методики
Key words: Innovative educational services, information service science and technology, systematic thinking, design, innovative ideas and techniques.
Zamonaviy axborotning o’rni masalasi va mavjud ta’lim tizimini takomillashtirish va modernizatsiya qilishda kommunikatsiya texnologiyalari so’nggi yigirma yil davomida dolzarb bo’lib qoldi. Biroq, u mahalliy tarmoqlarda birlashtirilgan va global Internetga kirish imkoniyatiga ega bo’lgan nisbatan arzon va shuning uchun hamyonbop shaxsiy kompyuterlarni o’quv jarayonini amaliyotga joriy etish paytida eng dolzarb bo’ldi. Ko‘p jihatdan uni kompyuterlashtirish va “internetlashtirish”ga asoslangan o‘rta ta’limni modernizatsiya qilish dasturini muvaffaqiyatli amalga oshirish nafaqat ta’lim muassasalarini zamonaviy texnik jihozlash, balki o‘qituvchilar va ta’lim tizimi tashkilotchilarining tegishli malakasini oshirishni ham talab qiladi. Yurtimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida ta’lim tizimi, ilm-fanning samaradorligini kuchaytirish, ilmiy-texnika taraqqiyoti boshqaruvini yanada erkinlashtirish, ilmiy tadqiqotlar, texnologik va konstruktorlik ishlanmalarining darajasi, sifati va dolzarbligini oshirish, davr talabi nuqtayi nazaridan kelib chiqib yangicha talqindagi innovatsion g’oyalar va texnologiyalarni ishlab chiqish, uni amaliyotga qo’llash jarayonlariga keng e’tibor berib kelmoqda.
O’zbekiston Respublikasining Prezidenti Sh. Mirziyoyev: “Xalqimiz dunyoqarashida innovatsiya muhitini yaratish eng muhim vazifamizdir. Innovatsiya bo’lmas ekan, hech bir sohada raqobat, rivojlanish bo’lmaydi. Bu sohadagi o’zgarishlarni xalqimizga keng targ’ib qilmasak, odamlarda ko’nikma hosil qilmasak, bugungi davr shiddati, fan-texnikaning mislsiz yutuqlari bilan hamqadam bo’lolmaymiz. Shuning uchun ushbu faoliyatni zamon talablari darajasida rivojlantirish uchun Innovatsiya vazirligi tashkil qilindi va bu yangi vazirlikning vazifasi bo’lishi kerak” deb ta’kidlaganlari bejiz emasdir . [1]
Davlatchiligimiz tarixiga, ya’ni o’tgan 30 yilga nazar tashlaydigan bo’lsak, bizning bosib o’tgan yo’limiz har tomonlama jahon miqyosida tan olindi, o’zining mustahkam o’rniga ega bo’ldi. Mamlakatimizni yangilash va modernizatsiya qilish, demokratik islohotlarni chuqurlashtirish, kuchli davlatdan kuchli fuqarolik jamiyati sari ildam borishda jahon tajribasi shuni ko’rsatmoqdaki, fan va innovatsiya yutuqlaridan keng foydalanish mamlakatimizning munosib kelajagini ta’minlashning omili bo’lib qolmoqda. Shuni hisobga olish kerakki, innnovatsion g’oyalar va texnologiyalarning ishlab chiqilishi, uni hayotga talqin etish bilan bog’liq imkoniyatlardan yetarlicha foydalanmaslik oqibatida quyidagi tizimli muammolar yuzaga kelmoqda.
– birinchidan; dunyoning yetakchi davlatlari, shuningdek jahon tajribasiga suyangan holatda yangi bir texnika yoki texnologiya amaliyotda qo’llanilmoqda. To’g’ri, bu qaysidir ma’noda bizning og’irimizni yengillashtirmoqda. Ammo, shuni ham unutmasligimiz lozimki, ushbu texnologiyalarni ishlab chiqarishda qo’llash emas, undan qaysi maqsadda foydalanish muhimdir. Shuningdek, ushbu vositalarni tushunadigan, yetarli malakaga ega bo’lgan kadrlarning yetishmasligi oqibatida ko’zlangan maqsadlar o’z samarasini bermasdan qolmoqda. Natijada yuqorida ta’kidlab o’tilgan texnika va texnoligiyalar vujudga kelayotgan muammolarga uzoq muddatli emas, balki qisqa muddatli yechim bo’lib qolmoqda.
– ikkinchidan; ilmiy jihatdan yondashadigan bo’lsak, ma’lum bir innovatsion g’oya bizning davlatchiligimiz, mentalitetimizga moslashtirilgan holatda emas, qaysi davlat tajribasidan olingan bo’lsa,o’sha millat nuqtayi nazaridan hayotga keng joriy etilishi aks ta’sir etmoqda.
– uchinchidan; ijtimoiy ta’minot tizimida ishlab chiqilgan dasturlar va innovatsion g’oyalar fundamental va ilmiy asosga ega emasligi, chuqur tahlil qilish va o’rganish tizimining takomillashtirilmaganligi aksariyat hollarda yurtimizning taraqqiyotiga to’sqinlik qiluvchi muammolarni bartaraf etish imkonini bermadi.
– to’rtinchidan; innovatsion sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish va uni amaliyotga tatbiq etishda xorijiy davlatlar tajribasidan unumli foydalanmaslik natijasida ilm-fanda, texnika, texnologiyada ancha ortda qolmoqdamiz. [2]
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 15-iyul kuni uzluksiz professional ta’lim tizimini yanada takomillashtirish masalalari bo‘yicha yig‘ilish o‘tkazdi. Bugungi kunda barcha soha va tarmoqlarda ulkan ishlar amalga oshirilmoqda. Hududlarda yangi korxonalar ishga tushirilib, ijtimoiy infratuzilma rivojlantirilmoqda. Oldinda yana katta reja va maqsadlar bor. Bularning barchasi malakali mutaxassislarga bo‘lgan talabni oshirmoqda. Chunki har bir sohaning rivoji, loyihalarning ijrosi yetuk kadrlarga bog‘liq. Shu bois keyingi yillarda ta’lim tizimi modernizatsiya qilinib, o‘qitishning zamonaviy shakl va texnologiyalari joriy etilmoqda. Hududlarda yangi, shu jumladan, xorijiy ta’lim muassasalari tashkil etilib, talab yuqori bo‘lgan mutaxassislar tayyorlashga sharoit yaratilmoqda.
Joriy yil 11-iyulda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Oliy va o‘rta maxsus ta’lim sohasida boshqaruvni isloh qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni qabul qilindi. Unda kasb-hunar o‘rgatish tizimini takomillashtirish bo‘yicha ham vazifalar belgilandi. Hozirda mehnat bozorida 9 ming 145 ta kasb va lavozimlar mavjud bo‘lib, ulardan 6 ming 282 tasi bo‘yicha o‘rta maxsus malaka darajasi talab etiladi. Yig‘ilishda o‘rta bo‘g‘in mutaxassislari va ishchi kasblar bo‘yicha kadrlar tayyorlashning samarali tizimini yo‘lga qo‘yish masalalari muhokama qilindi. Kollejlar negizida professional ta’lim muassasalarining uch toifa – kasb-hunar maktablari, ko‘p tarmoqli kollej va oliy maktablardan iborat yangi tarmog‘ini shakllantirish vazifasi qo‘yildi. Ushbu muassasalarda boshlang‘ich, o‘rta va o‘rta maxsus professional ta’lim dasturlari asosida kadrlar tayyorlanadi. O‘qitish muddatlari zarur bilim, malaka va ko‘nikmalarning murakkabligiga qarab turlicha bo‘ladi.
“Biz axborot va kommunikatsiyalar asrida yashayapmiz” – degan hukm mutlaqo to‘g‘ri emas, chunki axborot ham, kommunikatsiya ham azaldan mavjud bo‘lgan, ammo postindustrial jamiyat axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining nihoyatda jadal rivojlanishi bilan ajralib turadi. , va ularning imkoniyatlari insoniyat taraqqiyoti, ko’plab kasbiy, iqtisodiy, ijtimoiy va maishiy muammolarni samarali hal qilish uchun misli ko’rilmagan bo’lib bormoqda. Yangi axborot makonida harakat qilish uchun zarur bilimga ega bo’lgan jamiyat a’zolarigina bu imkoniyatlarni malakali, mohirona boshqara oladi. Turli shahar va mamlakatlarda, turli qit’alarda yashovchi odamlar muloqotning qulayligi va tezligi tufayli bir yaxlit loyiha ustida ishlashlari, qo‘shma tadqiqotlar olib borishlari va tezkorlik bilan natijalar almashishlari mumkin bo‘lganda, ular o‘z o‘ziga xosligini saqlab qolgan holda globallashuvdan foydalanadilar. Gap ta’lim mazmunini o’zgartirish, axborot madaniyatini o’zlashtirish haqida bormoqda – bu umumiy madaniyatning tarkibiy qismlaridan biri bo’lib, u ta’limning eng yuqori ko’rinishi sifatida tushuniladi. Misol uchun “madaniyat” tushunchasi turlicha talqin qilinadi. Ammo barcha farqlarga qaramay, uning eng muhim atributlari «o’tmish merosiga chuqur, ongli va hurmat bilan munosabatda bo’lish, hayotning u yoki bu sohasida voqelikni ijodiy idrok etish va o’zgartirish qobiliyati» deb e’tirof etiladi. [3]
Xulosa o’rnida shuni ta’kidlash joizki, innovatsiya tushunchasi XIX asrda paydo bo’ldi, XX asrda takomillashdi, XXI asrda esa hayotni innovatsion texnologiyalarsiz tasavvur etib bo’lmaydigan bo’lib qoldi. Innnovatsiya bu- iqtisodiy o’sish, xalq farovonligini ta’minlashning asosiy manbayi, davlatimiz taraqqiyotining garoviga aylanib ulgurdi. Yangi ta’lim standartlarini faol joriy etish o’quv majmuasining ayrim elementlarini qayta ko’rib chiqishni va pedagogik faoliyatni takomillashtirishning yangi usullarini izlashni taqozo etdi. Bu yangi avlod ta’lim tizimining ustuvor yo’nalishlaridan biri bo’lib, uni amalga oshirish maktabgacha yoshdagi bolalarni dastur minimumini o’zlashtirishning umumiy natijalarini tezda yaxshilashga, shuningdek, bir qator ustuvor vazifalarni hal qilishga imkon beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
- O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligini tashkil etish to’g’risida…..internet sayt; // www.gov.uz// 2017.29.11// 13.
- “O’zgarmas mohiyat” / R.Grin. – Toshkent : O’zbekiston. J.Safoyev (tarjimasi) 2015.
- Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 20 apreldagi PQ-2909- sonli “Oliy taʼlim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi qarori.
