BU  UYNING ChIROG‘I  HECh QAChON O‘ChMAYDI…

( Yuragi millat dardi bilan yongan, halqi uchun butun hayotini , borlig‘ini bag‘ishlagan  Sharof  Rashidov yodgorlik –uy muzeyida  ko‘nglimizdan kechganlari…) Aslida bu yerga  tamomila boshqa niyat bilan kelgan edim. Uy muzeyining ochilishi-yu undagi diqqatga sazovor jixozlar haqida  ikki enlik xabar yozish edi maqsadim…Ammo buyuk siymo Sharof Rashidov bolaligi o‘tgan hovliga qadam qo‘yarkanman  ko‘nglimdan  tushunarsiz juda yoqimli his tuyg‘ular jo‘sh ura boshladi…O‘zgacha fayzi bor edi bu uyni…Farishtali bir uy edi bu uy…Bu qadar hayajon, bu qadar entikishga nima sabab bo‘lganini qoralamimiz so‘ngida anglarsiz aziz o‘quvchi. ESKI  UYIMDA OTAMNING HIDI BOR EDI , ONAMNING  MEHRI  BOR  EDI ….   “ Sharof Rashidov ota –oansi yashaganva o‘zi bolaligi o‘tgan bu uyni juda yaxshi ko‘rardi. Shu ko‘chada Sharof akaning barcha qarindoshlari aka-ukalari istiqomat qilardi.U kishi har safar Jizzaxga tashriflari chog‘ida eski uylarini ziyorat qilardilar uy ichida hech nimani o‘zgartirishga yo‘l qo‘ymasdilar, xonada marhum  otalarining choponlari va onalarining ro‘mollar ilingan turardi. Tokchadagi idishlardan tortib barcha buyumlar ham ular tirikligida qanday turgan bo‘lsa shundayligicha saqlanishini qattiq talab qilardilar. Ichkari kirishlari bilan  sportchilarga o‘xshab chuqur xo‘rsinib  nafas olib bir pas turib tin olardilar. Biz yaqinlar  ularning shu odatlariga sira tushunmasdik. Botinib so‘ray olmasdik ham. Bir kuni jur’at qilib u kishining ayollari Xursanoy ayadan bunng sababini so‘radik. Shunda ular “ Sharof aka shunday chuqur nafas olsam ota onamning hidini tuyaman, ularning mehrini his qilaman  deydilar” deya javob qildilar. Rosti bundan juda ta’sirlandim. Haligacha bu haqda eslasam ko‘zimga yosh keladi. Vafotlaridan ikki yil avval o‘sha payti viloyatimiz kattalari Sharof akadan so‘roqsiz ularning bolalgi o‘tgan ota uylarini buzib siz ko‘rib turgan mana shu ko‘rinishga olib kelishdi. Bu yerda juda katta qurilish bo‘ldi. Baland va chiroyli uy qad ko‘tardi. Sharof otaning navbatdagi tashriflarini bilib, yoshu qari ko‘chada qarindoshdan tortib mahalla ahligacha shu atrofda. Xizmat mashinalarida yetib kelgan Sharof aka xizmat mashinalaridan  tushdilar-u atrofga bir qarab “ men boshqa joyga kelib qoldim shekilli” dedilar, gap nimadaligini  anglaganlaridan so‘ng yonlaridagi o‘sha paytda obkomning birinchi kotibga yuzlanib “shu ishni bekor qilibsiz, bu yerga ketgan mablag‘ga yaxshi bir bolalar bog‘chasi qursangiz sizdan minnatdor bo‘lardim ” deya uyga ham kirmay ortlariga qaytib ketdilar. U kishining xafa bo‘lganini bildik. Rafiqalari Xursanoy opaning aytishlaricha Sharof aka qariyib ikki oy juda qattiq siqilib “men endi ota –onamni yo‘qotdim, ularning hidini, mexrini yo‘qotdim…eski uyimda ularning izi , hidlari bor edi ” degan ekanlar. Shu-shu bo‘ldi to umrlarini so‘ngiga qadar bu uyga qaytib kelmadilar…” deydi jiyanlari Odil Hamroqulov Nodavlat- notijorat ilmiy ma’rifiy yodgorlik  uy muzeyidagi har bir buyum, turli surat va jihozlar  Sharof Rashidovning oddiy muxbirlikdan tortib to davlat rahbari bo‘lgunga qadar bosib o‘tgan zahmatli va mashshaqatli hayotidan hikoya qiladi. Uning ijodxonasida o‘sha ijod ahli izlagan  sokin va tinch   muhitni his qilsangiz, chiroyli husnihat bilan bitilgan qo‘lyozmalarda bir zum ham tinmaydigan rahbarning tig‘iz ish jarayonini sezasiz “NOYoB” BUYuM TOPA OLMADIM…. Yuragida buyuk dard –millat dardi bilan yashagan Sharof Rashidovning yodgorlik  uy muzeyida “noyob”  buyum topa olmadim… U yerda oltin  zanjirli soat,  yoki tilla suvi yurtilgan idishlarga ko‘zim tushmadi. Yarashmasmidi? Yurtni so‘rab turgan rahbrga bu buyumlar.  Ko‘rganim  bir dunyo kitob edi… Aslida ijodkor uchun kitobdan ortiq zebu-zar  noyob narsa bor ekanmi ? Sharof Rashidov umri davomida to‘plagani ziyo bo‘ldi… “Bu yerda Sharof Rashidov shaxsan o‘zlari to‘plagan 7200 dona kitoblar bor. Turli mavzulardagi asarlarning  har birida muallifning dastxati bor. Shunday og‘ir kunlarda ham bu kitoblarni asrab avaylagan farzandalariga raxmat aytaman. Bu halqimiz uchun juda katta boylik aslida. Bilasizmi , biz Sharof akani tashrifini intiqib kutardik. Har gal kelganlarida barchamiz uchun vaqt topa olardilar. Ularning birinchi savollari “ qanday kitob o‘qidingiz? Uning mazmunini aytib beringchi ? asardagi  salbiy va ijobiy qaxramonlar kim?.. ” navbat bilan o‘qigan asarlarimizi  hikoya qilish biz uchun xam zavq, ham shavq bag‘ishlardi. Imtxondan o‘tsak bizdan baxtli odam yo‘q edi , ana shunday kitobsevar,  mehridaryo, ziyoli inson edi Sharof Rashidov. Har birimizda kitobga bo‘lgan mehrni uyg‘ota bilgan ilk ustozimiz edi ular,” -deydi Odil Hamroqulov… Diplomat, ijodkor, o‘zlik uchun kurashgan el bolasi Sharof Rashidovning uy muzeyida uning chet ellik do‘stlari, hamfikrlari  va buyuk shaxslar  sovg‘a qilgan har bir buyum  millatlar o‘rtasida  do‘stlik va tinchlik uchun “xizmat”  qilgandek tuyalaveradi. Muzey tashkilotchilarining ta’kidlashicha bu yerda ijod ahli,  olimlar uchun ham shu mavzuda ijod qilishlari uchun barcha sharoitlar yaratilgan.   O‘ZBEKISTON RAHBARINING MUZLATKIChI BO‘M BO‘Sh… “ Sharof Rashidov vafotlaridan keyingi kunlarni xotirlash men uchun og‘ir …o‘sha ma’shum voqelardan so‘ng biz qarindoshlarni yoppasiga qamashdi. Hech bir sababsiz o‘n yetti kun qamoqxona yorto‘lasida qolib ketdik. Biz  o‘sha kunlarni yengdik, ammo Sharof Rashidovning oilasiga juda qiyin bo‘ldi. Farzandlari hech qaerga ishga olinmadi. Yolg‘iz o‘g‘illari va rafiqalari Xursanoy aya yashab turgan uylaridan haydaldi. Oxir oqibat ikki xonali uyda ijarada yashadilar. Bir kuni ulardan xabar olgani  bordim. Meni kutib olgan Xursanoy aya hozir dedilar-u eshikdan chiqdilar. Sekin oshxonaga chiqdim muzlatkichni ochdim. Ochdim-u hayratdan qotdim. Muzlatkichda bir shisha qatiq, bir shisha sut va yarim pachka sariyog‘dan boshqa hech qanday yegulik yo‘q edi. Ko‘zimga yosh keldi. Ikki dona nonni qo‘shnidan so‘rab  olib chiqqan  Xursanoy ayani yozgan  dasturxoniga ham qaramasdan bozorga bordim qo‘limdagi bor pulga yegulik oldim. O‘shanda aya ko‘zlaridagi yoshni ko‘rib nahot inson qadri shunchalar toptalsa deya siqilgandim, tasavvur qiling o‘g‘illarini hech qaerga ishga olishmaydi, ayani  nafaqa pullarni ham kesib tashlashdi … Inson uchun bundan ortiq xo‘rlik bormi ? O‘zlari qay ahvolda-yu  menga kelmang Odiljon bizni deb baloga qolasiz deydilar…” deydi Odil Hamroqulov..   FARZAND OTA –ONA TANLAMAYDI… Shu maqolani tayyorlashdan oldin  Sayyora Sharofovna bilan telefon orqali suhbatlashdim. Taxminan besh daqiqalik suhbat, o‘sha dilbar ovoz menda chuqur hurmat hissini uyg‘ota bildi. Otaga munosib farzand bo‘lish  ham har kimga emas. Yodgorlik uy muzeyining tashkil topishida Sharof Rashidovning shaxsiy buyumlarining asralishida ularning ham  xizmatlari beqiyos. Kechinmalarimni , his hayajonlarimni Sayyora opaning  ushbu so‘zlari bilan yakunlamoqchiman “…..Nazarimda , otamdan katta bir uy meros qoldi . Unda asl o‘zbekona fazilatlar – fidoyilik, kamtarlik,  halollik,  pokizalik, shirinsuxanlik kamol topadi.  Halqimiz omon ekan, bu uyning chirog‘i hech qachon o‘chmaydi. Zero,  el yurtimiz halq uchun o‘z hayotini, butun borlig‘ini  baxshida qilgan farzandlarini hamisha boshiga ko‘taradi”                                                         

                                                                                                                                                                             Gulchehra Sharipova