ZIYOLILARGA G’AMXO’RLIK
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning joriy yilning 5-aprel kuni chiqargan “Respublika oliy ta’lim va ilmiy-tadqiqot muassasalari xodimlarining mehnatiga haq to’lash tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarorini mamlakatimiz ilm-fan namoyandalari va ziyolilari mamnuniyat bilan qabul qildilar.
Mazkur qaror o’z paytida chiqqanligi ziyolilar ruhiyatini ko’tarib yubordi.Oliy dargohda ishlagan hamma ham ilm qilavermaydi, fundamental tadqiqotlar-monografiyalar yozavermaydi. Darslik va o’quv qo’llanmalar yaratavermaydi. Endi oliy dargohda ishlayotgan har bir xodim muttasil ilmiy tadqiqot qilishga, izlanishga harakat qiladi. Chunki u har doim moddiy va ma’naviy rag’batga muhtojlik sezgan. Shu sohada hali davlat tomonidan keyingi yillarda hyech qanday alohida qaror yoki farmon chiqqan emas edi. Istiqbolda fanimizda ko’tarilish, yuksalish yuz beradi. Jamiyatda bo’layotgan mamlakat ziyolilarining bu izlanish va harakati fanimiz ufqlarini kengaytirib, hamma sohada ijodiy izlanishga yo’l ochadi. Bundan davlat va jamiyat juda katta manfaat ko’radi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev kutayotgan natijalar o’z samarasini beradi. Qarorda ta’kidlangan depsinish va pasayish (50 foizdan pastligi) o’sha rag’batning hyech qachon ilm sohasi uchun shu paytgacha qo’llanilmaganligi natijasidir. Bizda-O’zbekistonda ilmiy salohiyatli kadrlarning xorijga ketib qolishi yoki biznesga o’tib ketishi shu rag’batning qo’llanilmaganligi, ilmiy xodim yoki ilm dargohida ishlayotgan pedagogga shart-sharoit yaratilmaganligi bois, xodim o’zini boshqa sohaga urib ketganligidir.
Ajdodlarimizdan qolgan ijtimoiy-ma’naviy merosni bugungi avlodga qoldirishni istasak, ilm-fan yo’lida mehnat qilayotgan har bir kadrga shart-sharoitni yaratishni o’zi uning yaratgan tadqiqot ishiga bugundan kechiktirmay mutanosib haq to’lashni joriy qilishdir. Chunki, oliy dargohda yillar davomida ishlab, hyech qanday ish qilmagan, oddiy maqola yozmagan va institutni yashash uchun vosita qilib yashayotgan salohiyatsiz kadrlar javobini berib yuborish payti keldi.
Ilm-fan uchun Fidoiy insonlarga qilgan, qilayotgan ishlari bugundan boshlab rag’batlantirilishi, o’z mukofotini olsagina, yanada katta ijodiy ishlar qilishga qodir bo’ladi. Chunki, shifokorni bemorga muhtoj qilib qo’ygani holda, oliy dargoh mudarrisini talabaga muhtoj qilib qo’yganligini unutmasligimiz kerak. Oyni etak bilan yopib bo’lmagani kabi bu haqiqatdan ko’z yumib bo’lmaydi. Eng rivojlangan, taraqqiy etgan mamlakatlar tajribasiga e’tibor berilganda, oliy dargoh ustozi talabasiga qaram bo’lganini eshitgan emasmiz. O’zbekistonda hamma talablarga javob beradigan, o’z sohasining chuqur biladigan yosh va katta avlod vakillari yetarli. Biroq, fundamental tadqiqot-monografiya, darslik va o’quv qo’llanma yaratgan haqiqiy soha mutaxassislari sanoqli. Har bir institut, universitet, ilmiy tadqiqot muassasalarida ular ozchilikni tashkil etishligini e’tiborga olsak, shularning mehnatiga proporsional-mutanosib haq to’lashni kechiktirmasdan joriy qilishni tavsiya etaman. Bu hol keyingi besh-o’n yillarda juda katta samara berishiga ishonaman. 1,2,3… va hokazo monografiya, darslik va o’quv qo’llanmalar yaratgan, u pedagogika instituti, universitet, ilmiy tadqiqot muassasasi xodimi bo’ladimi, uning zahmatli yaratgan asarlari uchun moddiy va ma’naviy rag’batlantirish maqsadida O’zbekiston Republikasi Fanlar Akademiyasi yoki OAK qoshida maxsus komissiya tuzib, komissiya xulosasi asosida ishlashga rag’batlantiruvchi ustama haq to’lash tarifini ishlab chiqish lozim. Qarorda shunday jumlalar bor: “Taklif qilinayotgan chora-tadbirlar Oliy ta’lim muassasalarining professor-o’qituvchilari tarkibi va ilmiy tadqiqot institutlarining ilmiy xodimlari o’z bilimlari va kasbiy ko’nikmalarini doimiy ravishda oshirib borishlari, ilmiy faoliyatlarini olib borishlari uchun rag’batlantirish maqsadida ishlab chiqildi”,-degan fikrga bu qaror javobdir. Chunki mehnatga haq to’lash deganimiz oliy dargohga faqat manfaat uchun kelib ketish emas, yosh avlodga sidqidildan ta’lim-tarbiya berib, ishlayotganlar Prezidentimiz ilgari surayotgan talabga javob bera olsagina davlat mablag’i behuda ketmasligi, ezgulik uchun sarflanishi, davlat va jamiyatning, ayniqsa yosh avlodning ilmiy salohiyatini ko’tarishga xizmat qilsagina to’g’ri sarflanishini ko’zda tutishlikni yodimizdan chiqarmasligimiz kerak bo’ladi.
Shu nuqtai nazardan Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning bu qarori ayni jamiyat manfaatini himoya qilishga va uni moddiy-ma’naviy rag’batlantirishga qaratilgan qaror ekanligi ayni haqiqatdir.
Mo’min Hoshimxonov, Abdulla Qodiriy nomli Jizzax davlat pedagogika instituti, falsafa fanlari nomzodi, dosent tel: +99893-309-16-84
