Abituriyentlar tomonidan eng ko‘p beriladigan savollar
1-qism
Joriy yilgi qabul jarayonlarida ayrim narsalar rasman oydinlashmoqda, shu sababli abituriyentlar tomonidan eng ko‘p beriladigan savollarga navbati bilan javob berib borishga harakat qilamiz.
Savol: Assalomu alaykum. bir xil blokli bitta OTMning 3 ta fakultetiga xujjat topshirsa bo’ladimi. masalan Jahon tillar Universiteti. 1.ingliz tili va adabiyoti; 2.xitoy tili; 3.ingliz tili filiologiya
JAVOB: Ha, bo‘ladi. Prezident qarorida «uchtagacha bakalavriat ta’lim yo‘nalishida tanlovda ishtirok etish huquqi berildi» deyilgan. Ya’ni uchta OTM emas, yo‘nalishni tanlash mumkin. Bundan kelib chiqib, xulosa qilsa bo‘ladiki, bitta OTM doirasida ham fanlar majmuasi (ketma-ketligi) bir xil bo‘lsa, 3 ta yo‘nalishga hujjat topshirish mumkin.
Savol: Salom.Abituriyentlar kòrsatilgan summani tòlashadimi.(òtgan yil òqishga topshirib kirolmagan abiturentlar)
JAVOB: Ha, ushbu o‘zgarish joriy yildan amal qiladi. Ya’ni avvalgi yillarda bitirgan abituriyentlardan test sinovlarida ishtirok etishi uchun EKIH yarim baravari miqdorida to‘lov undiriladi.
Bu yerda 2 ta muhim jihat bor.
Birinchidan, qarorda «avvalgi yillarda bitirgan» deyilgan. Biz buni xalq tilida «avvalgi yillarda yiqilgan» deb talqin qilyapmiz. Lekin bir joyi borki, masalan, abituriyent 2018-yilda kollejni bitirganu, lekin ba’zi sabablarga ko‘ra hujjat topshirmagan va joriy yilda 1-marta o‘qishga topshirayotgan bo‘lsa ham to‘lov to‘lashi kerak. Demak, bu yerda diplomni qaysi yili olgani muhim, nechanchi marta hujjat topshirayotgani emas.
Ikkinchidan, nogironligi bo‘lgan yoki to‘liq davlat ta’minotidagi shaxslar to‘lov to‘lashdan ozod etiladi. Faqat buning uchun holatni tasdiqlovchi qo‘shimcha hujjatlar topshirish talab qilinadi.
Savol: 5 ta fandan imtixon topshirish keyingi yildan yo’lga qoyiladimi?
JAVOB: Ha, keyingi yildan. 2021/2022 o‘quv yilidan boshlab test sinovi topshiriladigan fanlar majmuasi ikki bo‘limga ajratiladi.
Birinchi bo‘limga barcha test topshiruvchilar uchun majburiy bo‘lgan quyidagi uchta fan kiritiladi:
- ona tili (o‘zbek, rus yoki qoraqalpoq tili);
- matematika;
- O‘zbekiston tarixi.
Ikkinchi bo‘limga abituriyent tanlagan bakalavriat ta’lim yo‘nalishiga mos ikkita fan kiritiladi.
Bu haqida ko’p gapirildi.
Abituriyentlar tomonidan eng ko‘p beriladigan savollar
2-qism
Savol: Hujat topshirish qachon boshlanadi unda onlayn tarzda shunga ham oydinlik kiriting iltimos to’lov onlayn qaysi hisobga o’tkaziladi oldindan raxmat
JAVOB: Hujjat topshirish sanasi avvalgi yillardagidek qolgan, alohida boshqacha sana hozircha e’lon qilingani yo‘q. Ya’ni hujjatlar 15 iyundan 15 iyulgacha qabul qilinadi.
Abituriyentlar tomonidan eng ko‘p beriladigan savollar
3-qism
Savol: Abituriyent 3 ta oliygohga hujjat topshirsa, 2 ta oliygohning imtihon kunlari bir kunga to’g’ri kelib qolish ehtimoli yo’qmi? Bu muammo qanday bartaraf etilari?
JAVOB: Abuturiyent faqat 1 kun, 1 marta imtihon topshiradi. Ya’ni abituriyent bir marta testga kiradi, savolga javob beradi, bo‘ldi. Shuning o‘zi yetadi. Mana shu 1 martaning o‘zida u uchta yo‘nalishga testga kirganday bo‘ladi. Boshqa kuni yana testga kirishiga hojat qolmaydi.
Savol: Chirchiq PI va Denov filiali psixologiya defektologiya yunalishiga topshirmoqchi bulsam imtihhonga Toshkentga borishim kkmi?
JAVOB: Yo‘q, Toshkentga kelishingiz shart emas. Hujjatlarni O‘zbekistonning istalgan tumanida topshirish imkoni bo‘lgani kabi, testni ham istalgan hududda topshira olasiz. Buning uchun oldindan arizada testni qaysi hududda topshirishni belgilaysiz.
E’tiborli tomoni, albatta OTM joylashgan hududni tanlashingiz ham shart emas. Masalan, Buxorolik abituriyent uchala yo‘nalishni Toshkentga topshirgan bo‘lsa ham, Buxoroda testga kirishi mumkin.
Savol: Kvotalar qanday boʻladi? Masalan , Qoqon DPI ga topshirib, oxirgi o’rinda 140 ball bilan kirdi, ammo bittasi 141 bilan boshqa institutdan qaytib kelsa, 140 ball olgan oʻz oʻzidan kirmagan hisoblsnadimi? Yaʼni pastga tushib ketadimi?
JAVOB: Hech kim hech qayoqdan qaytib kelmaydi. Mana shunaqa “qaytib kelishlar”, ya’ni «kasha» bo‘lmasligi uchun ham yakuniy natijalar barcha test topshirib bo‘lgandan keyin e’lon qilinadi.
Abituriyent ertasi kuni o‘zining testdan olgan balini biladi xolos, ammo hamma test topshirib bo‘lmaguncha, kirgan yoki kirmaganini bila olmaydi. Hech kimga avval “Siz kirdingiz” deya e’lon qilib, keyin “uzr, falonchi balandroq ball bilan qaytib keldi, siz kirolmadingiz” deyishmaydi.
Abituriyentlar tomonidan eng kop berilgan savollarga DTM xodimlari tomonidan berilgan javoblari asosida
4-qism
1-savol. Men karantin davrida Davlat test markazining diagnostika testlaridan qanday foydalanishim mumkin?
Javob: Davlat test markazi tomonidan test topshiriqlari ochiqligini ta’minlash maqsadida e-Sinov tizimi ishga tushirildi. Bu tizim orqali abituriyentlar har bir fan bo‘yicha “Test topshiriqlari to‘plami 2019” amaliy qo‘llanmalarida nashr etilgan test topshiriqlari to‘plamlaridan shakllantirilgan variantni yechib, o‘z bilimlarini sinab ko‘rishlari mumkin. Mazkur tizim foydalanuvchilarga qulay bo‘lishi uchun telegram messenjerida ishga tushirilgan bo‘lib, tizimdan @dtmxizmatbot telegram bot orqali foydalanish mumkin.
2-Savol: Sport bo‘yicha O‘zbekiston va jahon chempionlari OTM ga imtihonsiz qabul qilinadimi?
Javob: Respublika va xalqaro sport musobaqalari g‘oliblari va sovrindorlari oliy ta’lim muassasalariga imtihonsiz oqishga qabul qilinadi (tibbiyot va harbiy OTM dan tashqari).
Eslatma: Ushbu imtiyoz olimpiada o‘yinlariga kiritilgan sport turlari uchun amal qiladi.
3-Savol: Jurnalistika universitetiga hujjat topshirganimizdan so‘ng, boshqa universitetlarga hujjat topshirish imkoni yo‘qligini aytishdi. Nima uchun biz boshqa oliygohlarga hujjat topshirish imkoniyatiga ega emasmiz?
Javob: Bu yil jurnalistika fakultetlari ochildil
4-Savol: Karantin davrida chet tili o‘qituvchilari oylik maoshiga ustama haq belgilash bo‘yicha navbatdagi imtihonlar online tarzda o‘tkaziladimi?
Javob: O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2013-yil 31-oktabrda 2520-raqami bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan Chet tillar o‘qituvchilarining bazaviy lavozim maoshlariga oylik ustama belgilash uchun test sinovlarini o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi NIZOMda imtihonlar online tarzda o‘tkazilishi ko‘zda tutilmagan.
5-savol. Oliy ta’lim muassasalariga kirish test sinovlari uchun tayyorgarlik ko‘rishimiz uchun qaysi kitoblardan foydalanishimiz kerak?
Tavsiya etilgan darsliklar 2019 — 2020-o‘quv yilida umumta’lim maktablari, akademik lisey va kasb-hunar kollejlarida qo‘llanilayotgan darslik va o‘quv-metodik qo‘llanmalar ro‘yxati berilgan bo‘lib, unda O‘zbekiston Respublikasi umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida o‘qitilayotgan umumta’lim fanlari bo‘yicha keltirilgan adabiyotlar ro‘yxati Davlat test markazining Xalq ta’limi hamda Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirliklariga qilgan murojaatiga javoban mazkur vazirliklardan kelgan xatlar asosida tuzilgan.
Umumiy o‘rta ta’lim maktablari, akademik lisey va kasb-hunar kollejlari (2 yillik) uchun 2019 — 2020-o‘quv yilida foydalanishga tavsiya etilgan amaldagi darsliklarning elektron shaklini Xalq ta’limi vazirligining Axborot ta’lim portalidan yuklab olishingiz mumkin. Mustaqil o‘qish uchun tavsiya etilgan badiiy asarlarni www.aim.uz sayti orqali yuklab olishingiz mumkin.
Tavsiya etilgan darsliklar va mustaqil o‘qish uchun kitoblarni o‘qish bilan birgalikda https://dtm.uz/ – Davlat test markazining rasmiy veb-saytidagi “Foydali ma’lumotlar” bo‘limidan “Namunaviy test topshiriqlari va ularni yechish bo‘yicha tavsiyalar”dan ham foydalanishingiz mumkin. (https://dtm.uz/info/recommendations)
Abituriyentlar tomonidan eng kop berilgan savollarga DTM xodimlari tomonidan berilgan javoblari asosida
5-qism
Savol: Bu yil OTMga test sinovlari muddatlari o‘zgardimi?
Javob: Yo‘q. Kirish test sinovlari iyul-avgust oylarida o‘tkazilishi belgilangan.
Test sinovi o‘tkaziladigan binolar hududida sanitariya-gigiyena talablariga qat’iy rioya qilinadi.
Savol: Bu yildan test sinovlari 5 ta fandan o‘tkazilishi e’lon qilingan edi, karantin munosabati bilan o‘zgartirishlar bormi?
Javob: Test sinovlarini soddalashtirish bo‘yicha takliflar ko‘rib chiqilmoqda. Hozircha 2ta mutaxassislik fanidan test sinovlari o’tkazilishi rejalashtirilyapti
Savol: Bu yili abituriyentlarni ro‘yxatdan o‘tkazish jarayoni qanday bo‘ladi?
Javob: Bu borada ushbu tartiblar ko‘rib chiqilmoqda:
ro‘yxatga olishda kiritiladigan ma’lumotlarni kamaytirish;
abituriyentlarni ro‘yxatdan o‘tkazishni Davlat xizmatlari markazlari;
Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali, Davlat test markazining rasmiy veb-sayti orqali onlayn rejimda amalga oshirish;
abituriyentga uyidan chiqmagan holda mobil telefon (kompyuter) yordamida ro‘yxatdan o‘tish imkoniyatini yaratish.
Savol: Harbiy tavsiyanomalardan bu yil ham foydalansa bo‘ladimi?
Javob: Tavsiyanomalar ular berilgan sanadan boshlab, uch yil mobaynida amal qiladi.
Savol: Test topshiriqlari qanday soddalashtiriladi?
Javob: Har bir variantda qo‘llaniladigan birinchi qiyinlik darajasidagi test topshiriqlari soni o‘rtacha 10 tagacha yetkazilmoqda.
Abituriyentlar tomonidan eng kop berilgan savollarga DTM xodimlari tomonidan berilgan javoblari asosida
6-qism
Savol: 2019 yildagi kabi test sinovlarida yozuvsiz xarita, jadval, rasmli ko‘rinishidagi test topshiriqlari qo‘llaniladimi?
Javob: Ha, joriy yilda ham tarix, geografiya, chet tili (ingliz, nemis, fransuz), biologiya va kimyo fanlaridan rasmli test topshiriqlari bo‘ladi.
Savol: Test natijasini e’lon qilish tartibi o‘zgardimi?
Javob: Yo‘q. Natijalarni test sinovlari o‘tkazilgan kunning ertasiga Davlat test markazi rasmiy (www.dtm.uz) veb saytida bilish mumkin.
Savol: Uchta ta’lim yo‘nalishida ta’lim shakllarini har xil tanlash imkoniyati bu yil ham bormi?
Javob: Bor. Tanlangan barcha ta’lim yo‘nalishlarida ta’lim shakli va ta’lim tili bir xil bo‘lishi shart.
Savol: Ingliz tili bo‘yicha V2 darajasi test sinovlari qachon o‘tkaziladi?
Javob: Respublika maxsus komissiyasi tomonidan karantin cheklovlari qoidalari bekor qilinganda yoki ruxsat berilganda.
Savol: Bakalavriat ta’lim yo‘nalishi uchun OTMlarga kirish imtihonlarida chet tili bo‘yicha test topshiriqlari darajasi qanday bo‘ladi?
Javob: OTM kirish test sinovlarida chet tili fanidan V1 darajadagi test topshiriqlari beriladi.
Abituriyentlarga qo’shimcha ma’lumot
Alohida ta’kidlash kerakki, infeksiya butunlay bartaraf etilmagan sharoitda abituriyentlarning 1000 o‘rinlik binolarda 3-4 soat qolib ketishiga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi.
Ko‘za kunda emas, kunida sinadi. Bu bejizga emas, albatta. Shuning uchun ham mazkur o‘quv yilida test sinovlari o‘tkaziladigan binolarda ko‘pi bilan 700 tagacha o‘rin tayyorlanadi, har bir abituriyent uchun kamida 3 kv.m joy ajratiladi, sanitariya-gigiyena talablariga binoan, ularda niqob, qo‘lqop bilan testda ishtirok etishi ta’minlanadi. Abituriyentning tana harorati o‘lchangach, binoga kiritiladi. Binolar kamida 4 marotaba dezinfeksiya qilinadi. Bularning bari test topshiruvchilar, guruh nazoratchilari va jarayonga jalb etilgan boshqa shaxslarning salomatligini himoyalash maqsadida amalga oshiriladi.
Qayd etilgan ushbu jarayon ham karantin cheklovlari butunlay olib tashlangandan so‘ng amalga oshiriladi.
Amalga oshiriladigan ishlar va jarayonlar bo‘yicha keng jamoatchilikka ma’lumot berib borilmoqda.
Keyingi o‘quv yilidan boshlab, hamma jarayon belgilangan tartib-qoidalar asosida bo‘lishini takroran eslatib o‘tamiz.
Oylik ish haqidan kontrakt uchun to‘lov amalga oshirilganda, daromad solig‘i bo‘yicha imtiyozlar mavjudmi?
Oliy o‘quv yurtlarida ta’lim olish (o‘zining, 26 yoshga to‘lmagan farzandlarining yoki erining (xotinining) ta’lim olishi) uchun to‘lov amalga oshirilganda, to‘lov qilingan qismi daromad solig‘idan ozod etiladi.
Savol: O‘zbek tilida tahsil olgan abituriyent rus tili guruhiga hujjat topshira oladimi?
JAVOB: Ha, topshira oladi.
Ko‘pchilik abituriyentlarni qiziqtiradigan yana bir savollardan biri, o‘rta yoki o‘rta-maxsus ta’limni o‘zbek tilida (yoki rus) olgan abituriyent OTMning rus tili guruhiga (yoki o‘zbek) hujjat topshira oladimi yoki yo‘qmi degan savoldir.
Sababi ba’zi OTM qabul komissiyalarida abituriyentlar OTMgacha o‘qigan tilda hujjat topshirishi mumkinligini, tilni o‘zgartirishga haqqi yo‘qligini ta’kidlashayotganligi haqida ma’lum qilishadi. Aslida bu qanchalik to‘g‘ri?
Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 20-iyundagi 393-sonli qarori bilan tasdiqlangan Nizomga asosan, O‘zbekistonda test sinovlari uch tilda — o‘zbek, rus, Qoraqalpog‘iston Respublikasi hududidagi oliy ta’lim muassasalarida qoraqalpoq tillarida o‘tkaziladi.
Nizomda o‘zbek (yoki rus) tillarida o‘qigan abituriyent OTMning rus (yoki o‘zbek) tilidagi yo‘nalishiga hujjat topshira olmasligi haqida birorta taqiq yo‘q.
Demak, bundan xulosa qilish mumkinki, o‘zbek tilida tahsil olgan abituriyent bemalol rus tilida test sinovlari topshira oladi. Qabul komissiyasi buni rad qilishga yoki “qani, ruschani bilasanmi o‘zi” deya qandaydir birlamchi sinovdan o‘tkazishga haqli emas.
Savol: Abituriyent test sinovlarida o‘qigan chet tilidan boshqa tilni tanlashi mumkinmi?
JAVOB: Ha, mumkin. Vazirlar Mahkamasining 393-sonli qarori bilan tasdiqlangan Nizomning 4-bandiga asosan, abituriyent chet tillar sifatida ingliz, nemis, fransuz tillaridan biri bo‘yicha test sinovi topshiradi.
Ushbu bandda abituriyent o‘qigan chet tilidan qat’i nazar, xohlagan (ingliz, nemis, fransuz) chet tilidan test topshirishi mumkinligi belgilangan. Masalan, maktabda nemis tili bo‘yicha o‘qigan abituriyent testda ingliz tilini tanlashga haqqi bor.
Sirtqiga topshirish uchun staj kerakmi?
JAVOB: Ko‘pchilik shu savol bilan murojaat qilmoqda. Shu sababli biroz tushuntirish berib o‘tamiz.
– Sirtqiga topshirish uchun ish staji shart emas. Xoh maktabni, xoh kollej-liseyni tugatiboq, sirtqi yo‘nalishga hujjat topshirish mumkin. Ko‘pchilik buni maxsus sirtqi bilan adashtirmoqda;
– Sirtqiga hujjat topshirish uchun ish joyidan tavsiyanoma ham shart emas;
– Hujjatlar 1-iyuldan 30-iyulgacha qabul qilinadi;
– Abituriyentlardan pasport va diplom talab qilinadi (agar imtiyoz bo‘lsa, uni tasdiqlovchi hujjat);
– Kirish imtihonlari har yili 16-avgustdan 25-avgustgacha bo‘lgan muddatda o‘tkaziladi;
– Imtihonlari kamida 3 ta fandan muayyan ta’lim yo‘nalishida o‘qitish tilida o‘tkaziladi;
– Imtihonlar test yoki kasbiy (ijodiy) va yozma imtihon shaklida o‘tkaziladi. Qaysi OTMda test bo‘ladi, qaysi birida ijodiy imtihon bo‘ladi, bunisi Davlat qabul komissiyasi tomonidan oldindan tasdiqlanadi;
– Test sinovi DTM tomonidan katta pavilonlarda o‘tkaziladi, kasbiy (ijodiy) va yozma imtihonlar esa OTMning o‘zida bo‘ladi;
– sirtqi ta’lim shakliga ham barcha imtiyozlar o‘tadi (harbiy tavsiyanoma olganlarga, nogironligi bo‘lganlarga, harbiylarning farzandlariga ajratiladigan alohida kvotalar, chet tili sertifikatlari va h.k.);
– sirtqi ta’limda ham uchta yo‘nalishni tanlasa bo‘ladi, faqat uchala yo‘nalish ham sirtqi bo‘lishi shart.
– kirish imtihonlari topshiriqlari umumiy o‘rta (11-sinf negizida), o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi fanlarining o‘quv dasturlariga muvofiq tuziladi;
– sport fanlari bo‘yicha imtihonlar topshiriqlari abituriyentlarning alohida toifalari uchun (jinsi va yoshi bo‘yicha) belgilangan me’yoriy talablarga muvofiq tuziladi (masalan, 18 yoshli abituriyentning normativ talabi bilan 40 yoshli abituriyentga qo‘yilgan talab farq qiladi);
– 29 avgustga qadar imtihon natijalari e’lon qilinadi va abituriyentlarni talabalikka tavsiya etish to‘g‘risida OTM rektorining buyrug‘i chiqariladi.
Pasporti yo‘qolgan yoki almashtirish uchun topshirgan abituriyentlar nima qiladi?
Ayrim hollarda abituriyentlar pasportini bexosdan yo‘qotib qo‘yadi, yoki turli sabablar bilan pasport almashtirish (yangisini olish) uchun hujjat topshirgan bo‘ladi.
Abituriyent hujjatlarini “pasport stol”ga topshirgan bo‘lsa-yu, lekin hali yangi pasporti tayyor bo‘lmagan va eng asosiysi hujjat topshirishning eng so‘ngi sanasigacha (15 iyul) tayyor bo‘lishiga ko‘zi yetmasa, unda quyidagi tartibda hujjat topshirishi zarur:
1) pasport almashtirish uchun ariza topshirgan “pasport stolga” yuzaga kelgan vaziyat to‘g‘risida murojaat qilinadi;
2) IIB haqiqatdan pasport almashtirish uchun topshirganligini tasdiqlab, maxsus 09-shakl (Forma-09) ko‘rinishidagi ma’lumotnoma to‘ldirib beradi;
3) 09-shaklda fuqaroning surati va pasportda ko‘rsatilishi zarur bo‘lgan ma’lumotlar (identifikasiya raqami, pasport seriyasi va raqami) aks ettirilib, ushbu ma’lumotnoma maxsus muhr bilan tasdiqlanadi;
4) tayyor bo‘lgan 09-shakl vaqtinchalik pasport o‘rnini bosadi;
5) ushbu hujjat bilan bemalol OTMga hujjat topshirish mumkin.
Bu hujjat topshirgungacha bo‘lgan vaziyat uchun taalluqli javob.
Lekin boshqa vaziyatlarda, ya’ni abituriyent ro‘yxatdan pasport orqali o‘tgan bo‘lsayu, ammo testgacha pasportini yo‘qotib (o‘g‘irlatib, shikast yetkazib) qo‘ygan bo‘lsa, unda 09-shakl bilan test sinovlariga kiritiladimi yoki yo‘qmi, degan savolga menda aniq javob yo‘q.
Shuningdek, yuqoridagi holatning teskarisi bo‘lishi mumkin, ya’ni 09-shakl bilan ro‘yxatdan o‘tib, testgacha pasporti tayyor bo‘lgan bo‘lsa, pasport bilan kirishi mumkinmi yoki 09-shakl bo‘lishi shartmi?
Menimcha, ikkala holatda ham testga kirishda muammo bo‘lmasa kerak. Yana ham rasmiylar bu vaziyatga oydinlik kiritishlarini so‘rab qolamiz.
DTM ruxsatnomasini onlayn olsa ham bo‘ladimi? Yoki Toshkentga borish shartmi?
Javobi: DTM ruxsatnomasini onlayn olsa ham bo‘ladi. Toshkentga kelish shart emas
Kutilayotgan qulayliklardan biri sifatida Davlat test markazi bosh boshqarma boshlig‘i Barno Rajabov o’tgan yili ma’lumot berib o‘tgan:
«Abituriyentlarni shu paytgacha qiynab kelayotgan masalalardan biri DTM ruxsatnomalarini qay vaqtda olishi edi. Odatda, ushbu ruxsatnomalar imtihon arafasida 31 iyulga qadar (shu kuni ham) tarqatilardi.
O‘tgan yil misolida aytadigan bo‘lsak, test sinovlari 15 kun davom etgani sababli abituriyentlarning ushbu ruxsatnoma bilan bog‘liq murojaatlari ko‘p bo‘ldi.
Ularning aksari Toshkentga kelib-ketishda ortiqcha ovoragarchilik va xarajatlarning oldini olish bilan bog‘liq edi, albatta.
Davlat test markazi saytidan foydalanib o‘ziga tegishli ruxsatnomani yuklab olishi mumkin va shu asosda tegishli o‘quv binosiga kirib-chiqishi ta’minlanadi», – deya ta’kidladi DTM vakili.
Jizzax davlat pedagogika istituti axborot xizmati .
