Yo’ldoshev Mirjalol Qosim o’g’li – Jizzax davlat peddagogika universiteti Texnologik ta’lim va tasviriy san’at fanlari kafedrasi o’qituvchisi +99888-328-68-98
Annotatsiya: Maqola o’quvchilarga ob’ektlar, hodisalar, qurilmalar va muhandislik ishlarining printsiplari, dizayni haqida har tomonlama, yaxlit ko’rinishni yaratishga imkon beradigan o’quv materiali bilan ta’minlaydigan integral sub’ektlararo yondashuv asosida shakllantirishning didaktik usullariga bag’ishlangan. va texnik bilim.
Kalit so’zlar: fanlararo aloqa, texnik fikrlash, kasb-hunar ta’limi o’qituvchisi, integrativ yondashuv.
Ilmiy-texnika taraqqiyoti ish mazmuni va usullarining tobora murakkablashib qiyinlashishiga sababchi bo’ladi. Ushbu faoliyat qidiruv bilan bog’liq bo’lib, texnik va texnologik bilimlarni doimiy ravishda yangilashni va qarorlar qabul qilishda samaradorlikni talab qiladi. Hozirgi vaqtda dunyoning rivojlangan mamlakatlariga rivojlanishiga asosiy sabablardan biri bu, o’sha mamlakat yoshlarining texnik tafakkurining toboro shakllanib borishidadir. Yurtimizda ham o’quvchilarning texnik tafakkurini, fikrlashini rivojlantirish borasida bir qancha o’qitish usullaridan foydalanilmoqda. Texnik fikrlashni rivojlantirish bo’yicha, amaldagi o’qitish usullari orasida asosiy o’rinni o’qitishning axborot-reproduktiv turiga tayanadiganlar egallaydi.
O’tgan asrning 60-yillaridan boshlab ta’lim muassalarida texnik fikrlashning rivojlanishi bilan birgalikda faol ravishda o’rganilmoqda. Turli manbalarning tahlili shuni ko’rsatdiki, texnik fikrlash ta’rifi aniq chegaralarga ega emas. Eng muhimi, bizning nuqtai nazarimizdan, quyidagi ta’rif: texnik fikrlash – bu tushunish maqsadida texnik vositalar va texnologik jarayonlarni ishlab chiqish, yaratish va qo’llashga qaratilgan fikrlash turlaridan biri, voqelikni mantiqiy aks ettirish shakllari. tabiat va jamiyatni muayyan tarixiy sharoitlarda o‘zgartirish [4].
Zamonaviy texnik fikrlashning o’zigaxos xususiyati simulyatsiyalar, virtual dunyo (Jan Baudrillard) va texnologiyani yaratish va faoliyat ko’rsatishning yangi tushunchalarini joriy etishdir. 21-asrda o’quvchining texnik tafakkurini shakllantirish texnik tizimlarni boshqarishning elektron texnologiyaga o’tkazilishi, tobora ko’proq qurilmalar va mashinalarning yopiqligi, «qora quti» tamoyili bo’yicha ishlaydigan ajratilmaydigan tizimlar bilan murakkablashmoqda.
Texnik fikrlashni shakllantirish jarayoni o’quvchining maktabda o’qishi mobaynida ancha shakllanib boradi. Ushbu turdagi fikrlashni shakllantirishga yordam beradigan birinchi shaxs – bu maktab o’qituvchisi texnologiya, algebra, geometriya, fizika va boshqalar kabi. Aynan shu fanlarni o’zlashtirish bosqichidan boshlab shakllanish boshlanadi, ammo shuni hisobga olish kerakki, maktabda olingan bilim va tajriba texnik fikrlashni yanada shakllantirish uchun zarurdir.
Ta’lim tizimida bir-biriga izchil va uslubiy jihatdan mos kelmaydigan ko’plab o’quv fanlari mavjud. Bu fanlarning bir-biridan ajratilishi texnologiya o`qituvchisining kasbiy sifatlarini shakllantirishda jiddiy qiyinchiliklar tug`diradi.
Texnologiya keng texnik ufqni, o’quvchilarni har xil turdagi mashinalar, uskunalar va ishlab chiqarish turlari bilan tanishtirishni nazarda tutadi. Texnologiya ob’yektlarining farqi o’quvchilar bilan texnik ob’ektlarning o’ziga xos xususiyatlarini, muhim belgilarini, xususiyatlarini o’rganishni tashkil etish imkonini beradi, bu bilimlar o’quvchilarning texnik tasavvurlarini chuqurlashtiradi va kengaytiradi. Zamonaviy ishlab chiqarishning umumiy ilmiy-texnikaviy tomonlarini ochib beruvchi fanlar qonunlari, tushunchalarining texnik yo‘nalishi, o‘zaro bog‘liqligi texnik bilimlarning mohiyatini tashkil etadi. Texnik ko’nikmalar ishlab chiqarish mazmuni bilan ilmiy-texnikaviy muammolarni hal qilish bilan bog’liq. O’quvchilar orasida texnik ko’nikmalarning mavjudligi ularga kinematik sxemalarni tuzish, nosozliklarni aniqlash, shuningdek, dizayn, texnologik, texnik, grafik va boshqalar kabi funktsiyalarni rivojlantirishga imkon beradi. [1,2,3]. Texnik bilimlar qator maÿlum xususiyatlarga ega: bilimlar birgina emas, balki turli xil vositalar va texnologik jarayonlarga asoslanadi, bu esa bilimlarni bir ishlab chiqarish holatidan ikkinchisiga o’tkazishni osonlashtiradi; bilimlar zamonaviy texnika va texnikaning tuzilishi va faoliyati asosida tabiiy, matematika, umumiy texnika fanlari qonunlari va tushunchalarini o‘zlashtirish asosida shakllanadi; bilim dinamik, fan, ishlab chiqarish va ularning o‘zaro aloqadorligi rivojlanishi bilan bog‘liq holda o‘zgarishlarga uchraydi; bilim bir fanning mazmunini tashkil etmaydi, ular o‘rganilayotgan ob’ekt mazmuni bilan shartlangan ko‘pgina fanlarning qonuniyatlarini, tushunchalarini aks ettiradi.
O’quvchilarning bunday faoliyatini tayyorlashning asosi ularning texnika ob’ektlari (mashinalar, asboblar, asboblar va boshqalar) faoliyatining umumiy ilmiy tamoyillarini o’rgatish, turli xil muhandislik ob’ektlarining xilma-xilligida umumiylikni topish, individual jihatlarni tahlil qilish va boshqalar. texnik qurilmalar detallari elementlarining strukturaviy shakllari, amaliy va mustaqil ishlarni eskiz qilish va bajarish, kuzatish, diqqat, fikrlash va fazoviy tasavvurni rivojlantirishga qaratilgan muammolarni hal qilish, shuningdek, estetik didni singdirish, ijodiy bajarish usullari. vazifalar , tejamkorlikni rivojlantirish va materiallardan tejamkor foydalanish.
Yuqoridagilardan quyidagi xulosaga kelishimiz mumkinki, o‘qitish jarayonida o‘quv jarayonidagi predmetlararo integral yondashuv natijasida o‘quvchilarning o‘quv materialini idrok etishi ularga ob’ektlar, hodisalar, qurilmalar va ishlash tamoyillarining har tomonlama, yaxlit ko‘rinishini yaratish imkonini beradi. Maktab o’qituvchilarida texnik fikrlashni shakllantirishga yordam beradigan ushbu ob’ektlarning jihozlari, dizayn va texnik bilimlari.
Adabiyotlar:
- Bulashov KV. Zamonaviy maktab sharoitida o’quvchilarning loyiha faoliyati: 21-asrda zamonaviy fanning dolzarb muammolari: III Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya materiallari to’plami 2-qism. Maxachqal’a, 2013 yil; 115-118.
- Doroshenko AG. Dizayn asoslari: ed. AN. Rostovtsev. Novokuznetsk, 2010; 125.
- Proxorov MS. Texnologik ta’lim bakalavriatini tayyorlashda loyihalash faoliyati: Fan va texnologiyada yangi so’z: gipotezalar va tadqiqot natijalarini aprobatsiya qilish: VIII Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya materiallari to’plami. Novosibirsk, 2013 yil; 48-51.
- Muxina, M. V. Kognitiv vazifalar tizimidan foydalangan holda bo’lajak texnologiya va tadbirkorlik o’qituvchisida texnik fikrlashni rivojlantirish: dissertatsiya. …kand. pedagogika fanlari. Nijniy Novgorod, 2003 yil; 214.
