Imkoniyatlar eshigi

Imkoniyatlar ilm eshigini keng ochmoqda

Jizzax davlat pedagogika instituti jamoasi fundamental tadqiqotlarni amaliyotga joriy etishga kirishgan.

Umr yugurik, vaqt tezkor. Bu inkor etib bo‘lmaydigan oddiy haqiqatdir. Shunday bir pallada insonning ayni kun, ayni daqiqasi unutilmas, yorqin voqea-hodisalarga boy, ayni vaqtda samarali o‘tishi kerak. O‘tayotgan har on oldimizga qo‘ygan maqsad sari mustahkam poydevor bo‘la oladi. Buni vaqtida anglab yetgan, ko‘ngillarni diltortar satrlar bilan allaqachon zabt etgan shoir Umar Hayyom shunday lutf etgan:

 Gul uzra ko‘klamning shabnami yaxshi,

Chamanda yuz ochgan hamdami yaxshi.

Yaxshimas kechagi kundan so‘z ochmoq,

Quvnab qol, bu kunning har dami yaxshi.

Mazkur misralardagi teran ma’no kishini olamshumul xulosalar chiqarishga undayotganday.

Abdulla Qodiriy nomidagi Jizzax davlat pedagogika instituti darvozasidan ichkariga qadam qo‘yishim hamon dimog‘imga birdan turfa gullar ifori urildi. Bu go‘shadagi saranjomlik-sarishtalik, sokinlik qandaydir o‘ziga jalb qilardi. O‘zimcha, bu yerdagi odamlar qalbida ulug‘vorlik, go‘zal yashash ishtiyoqi shunchalar kuchli ekan, deb o‘yladim. Ana shu narsa hayratimni battar oshirdi. Sekin kuzatsam, bu dargohda mehnat qilayotgan institut rektoridan tortib, oddiy xodimgacha shirin tilli, xushmuomala, hayotsevar insonlar ekan. Shuning uchun bo‘lsa kerak, institutga qadam qo‘ygan har bir insonning hojatini tezda chiqarib, xursand qilishyapti. Axir, odamlarni rozi-rizo qilish savobiga nima yetsin.

Ildizlardan kuch olib…

Insonning tug‘ilib-o‘sgan, kamol topgan joyi baquvvat zaminda ko‘kargan, yer qa’riga juda chuqur kirgan ildizlardan ozuqa olsagina u tez orada maqsadiga erishadi. Qolaversa, astoydil izlanmay, beli og‘rib, mashaqqat chekmay, ko‘zlangan dovonga ko‘tarilish dargumon. Buni mazkur ilm dargohidagi professor-o‘qituvchilar teran his etadi. Zotan, ziyo maskani joylashgan zaminning o‘zi qadimiydir. Bugun ilm maskanidagi to‘qqizta fakultetda tahsil olayotgan 7200 nafardan ziyod talaba-yosh va ularga saboq berayotgan besh yuz elikka yaqin professor-o‘qituvchilarning har birida ijodkorlik, hayotsevarlik singari hislatlar mujassam. Ustozlarning 313 nafari o‘z bilim doirasini oshirib qaytishdi. Ular hozirda yoshlarni bilim va ko‘nikmalaridan bahramand etib boryapti. Umuman olganda, to‘qqizta fakultet, yigirma to‘rtta kafedra, yigirmata laboratoriya, sakkizta lingafon xonasi, talabalar uyi, sport majmuasi va kutubxonalarda yaratib berilgan sharoit yoshlarni o‘z oldiga qo‘ygan maqsadlariga erishishga zamin yaratmoqda. Shuni mamnuniyat bilan ta’kidlash lozimki, so‘nggi uch yil davomida institutga qabul ko‘rsatkichlari bir yuz sakson nafarga oshdi. Birgina sirtqi bo‘limning o‘ziga ishdan ajralmagan holda sakkiz yo‘nalishga 614 nafar talaba qabul qilindi. Uzoq yillar davomida qalbida bilim olishga, tafakkurini boyitishga bo‘lgan ishtiyoq so‘nmagan yoshlarning ko‘zlari yonib turadi. Chindan ham, davlatimiz tomonidan yaratib berilgan bunday imkoniyat ko‘pchilikning ko‘nglidagi ish bo‘ldi. Ta’bir joiz bo‘lsa, ilmga tashna mutaxassislarning ko‘ngil olamida shodlik, quvonch tantana qildi.

Zehnning nozik tolalari

Inson hamma narsaga tezda ko‘nikadi, muhitga darrov moslashadi. Harnechuk, moslashish, ko‘nika olish singari tuyg‘ularda ham o‘ziga yarasha mantiq borday. Shunday bo‘lmaganda u ko‘z tikkan dovonga chiqa olmay, aro yo‘lda qolib ketardi. Mazkur oliy o‘quv yurtida saboq olishni bolaligidan orzu qilgan, o‘zi ko‘z tikkan manzilu makonlar sari dadil va mardona odimlaydigan yoshlarning yangi avlodi juda serob.

— Yuz-ko‘zlari odamga doimo o‘ychan, ma’noli boqadigan, zamonaviy ilmni miridan-sirigacha puxta o‘rgangan yoshlarning doimo ishongani, suyangani ilm bo‘lgan, — deydi Abdulla Qodiriy nomidagi Jizzax davlat pedagogika instituti rektori, sotsiologiya fanlari doktori, professor Abdug‘ani XOLBEKOV. — Qizig‘i, ular ilm yo‘llarini yoritadigan mash’alaga mengzashadi. Shuning uchun bo‘lsa kerak, hozirgi yoshlarda fikr tinglashga tashnalik kuchli. Ular eskilar bot-bot aytganidek, yaxshilikni, yaxshi so‘zlarni qulog‘iga qo‘rg‘oshinday quyib oladigan, unutmaydiganlar toifasidan. Hayotda har bir insonning zehn, qobiliyati tolalari tarang tortilgan bo‘ladi. Uni maromiga, qiyomiga yetkazib chala olgan yoshlargina qochirimi quloqlarga yoqadigan, tinglaganni mast qiladigan kuy yarata oladi. Ishonamanki, qalbida bir olam orzulari bor yoshlar bu torni chalib, ota-bobolari singari jahon shinavandalarini lolu hayron qoldiradi. Yorqin iste’dodli tengqurlariga jo‘rovoz bo‘lish istagi bilan yonayotgan iqtidorlar ko‘paymoqda.

Biz ko‘pincha, yaratilgan sharoit, ishga solinmagan imkoniyatlar to‘g‘risida uzoq gapirishni xush ko‘ramiz. Lekin negadir davlatimiz muhayyo etgan qulayliklardan qay tariqa foydalanyapmiz, degan savolga javob berishga shoshilmaymiz. Bilasiz, o‘tgan yillar davomida mamlakatimiz Prezidentining sa’y-harakatlari bilan oliy ta’lim qaddini tiklash, professor-o‘qituvchilarning obro‘si va nufuzini ko‘tarish, ularning emin-erkin ishlashi uchun munosib shart-sharoitlar yaratish borasida talay ishlarga qo‘l urildi. Aslida bularning bari ilmning, tafakkurning jahon ayvoniga chiqishiga bo‘lgan dadil qadamlardir. Bir fuqaro, ziyoli sifatida amalga oshirilayotgan bu taxlit ishlar ko‘nglimni tog‘day ko‘taradi. Yoshlarga qarata marrani, maqsadni dadil oling, sizni qo‘llab-quvvatlab, ilhomlantirib turuvchi Vataningiz bor, deb hayqirgim keladi.

O‘g‘lonlaring dunyoni  lol etmoqda

Bu ibora negadir tez-tez tilga olinadigan bo‘lib qoldi. Negaki, yoshlarimiz fan-texnika asrining durdonalaridan bexabar, benasib qolib ketayotgani yo‘q. Hech shubhasiz, navnihollar ertaklaru badiiy kitoblarni o‘zgacha mehr ila sevadi, ulardagi qahramonlarday ziyrak, topqir, mard, dovyurak bo‘lishga astoydil tirishadi. Shuning uchun ham ular ko‘proq vaqtini kutubxonada kitob titkilashga sarflashmoqda. Institutning ana shunday yoshlaridan Maftuna Xidirova, Adolat Ravshanova, Alisher Abdualimov Navoiy nomidagi, Bunyodjon Sindorov esa, ­Islom Karimov nomidagi davlat stependiyasiga munosib deb topildi. Shu bilan birga, respublika fan olimpiadalarida munosib ishtirok etgan Ozoda Ozotova, Nafisa Kubaeva, Jahongir Do‘stqo‘lov g‘oliblik shohsupasiga ko‘tarildi. Aslida bu singari muvaffaqiyatlar zamirida tinimsiz mehnat, ustozlarning g‘amxo‘rligi yotadi. Qolaversa, oliy ta’lim dargohida hamkorlik aloqasiga ham jiddiy ahamiyat qaratilmoqda. Jumladan, Moskva davlat pedagogika universiteti, Boshqirdiston davlat universiteti, Moskva davlat iqtisod, statistika va informatika universiteti, Dubna yadro tadqiqotlari markazi (Rossiya), Norvich (Buyuk Britaniya) va Taraz davlat pedagogika instituti (Qozog‘iston) bilan xalqaro-ilmiy shartnomalar imzolashga erishildi. Qolaversa, bir qator professor-o‘qituvchi hamda talabalar xorijda bo‘lib, o‘z bilim va ko‘nikmasini oshirmoqda. Ular xalqimizning «Xitoyga borib bo‘lsa ham ilm ol», degan hayotiy naqliga amal qilib, kam bo‘lgani yo‘q. Axir, hamkorlik, o‘zaro tajriba almashish bo‘lgan joyda, albatta, muvaffaqiyatlar va olg‘a siljish bo‘ladi.

Balki bizda ham…

Yaponiyada oliy ta’lim dargohini tamomlagan yosh mutaxassis o‘zi egallagan sohasi bo‘yicha biror pichoqqa ilinadigan ixtiro qilsa yoki qaysidir kompaniya faoliyatiga foydali yangilik kiritsa, ishga qabul qilinar ekan. Naqadar to‘g‘ri va adolatli yo‘l. Nazarimda, kelajakda bizda ham bu tajriba yo‘lga qo‘yilsa, ajab emas. Xullas, yosh mutaxassislar qalbida ijodkorlik, yaratuvchilik singari noyob xislatlarni shakllantirib borish mazkur ilm dargohining bosh maqsadiga aylangan. 2017 yilda institutni bitirgan 1729 nafar yosh mutaxassis o‘z ixtisosligi bo‘yicha faoliyat olib bormoqda. Ularning keyingi taqdiri ilm dargohi jamoasining doimiy e’tiborida. Qolaversa, kelajakda ular qalbida yaratuvchilik xislatlarini ochishga jiddiy e’tibor berilmoqda. Fan nomzodi G.Jumanazarova yosh olimlar fundamental tadqiqotlar loyihalari tanlovida g‘olib bo‘lgan edi. Yosh olim va uning kasbdoshlari bugungi kunda odamlarga foydasi tegadigan loyihani amalga oshirishga kirishdi. Shu bilan birga, 2018-2019 yillarga mo‘ljallangan yosh olimlar granti tanloviga ikkita loyiha taqdim etildi. Maqsad mamlakatimiz ilm-fani rivojiga hissa qo‘shishdir.

Ha, ertamiz egalari bo‘lgan yoshlardan umidimiz katta. Negaki, bugun vulqonday otilib chiqqan, iqtidorli talabalarimizning turli xalqaro olimpiadalarda yuksak o‘rinlarni egallayotgani, o‘z aql-zakovati bilan xorijlik tengdoshlari bilan tengma-teng raqobatlashayotgani bor gap. Abdulla Qodiriy nomidagi Jizzax davlat pedagogika institutida ham shunday yoshlar ko‘p. Ularning tomirida yetti iqlimga ilm ziyosini taratgan buyuk bobokalonlarining qoni oqmoqda. Bu yosh iste’dodlar yaqin orada o‘z iqtidori bilan jahonga yuz tutadi.